Σ’ αυτό το ποίημα του Καβάφη, έχει κολλήσει η σκέψη μου τελευταία.
Περιμένοντας τους βάρβαρους.
– Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.
– Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.
– Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί
τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.
– Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν
σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.
– Γιατί κ’ οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα
να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
κι αυτοί βαρυούντ’ ευφράδειες και δημηγορίες.
– Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία
κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ η πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;
Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.
Κ. Καβάφης
Θυμάμαι, τότε που το πρωτοδιάβασα, στην εφηβεία, μου είχε κάνει τεράστια εντύπωση. Πως μια πολιτεία ,ευνομούμενη και ευημερούσα βάζει τα καλά της και τα μαλάματα της και περιμένει να υποδεχτεί τους βάρβαρους! Όχι να δώσει μάχη, μήτε να πολεμήσει, να υποδεχτεί και να παραδοθεί! Να επιτρέψει να νομοθετήσουν οι βάρβαροι! Για να απογοητευθεί σφόδρα , όταν τελικά δεν έρθουν…και να αναγκαστεί να ψάξει άλλη λύση…
Από τι θα τους έσωζαν άραγε οι βάρβαροι; Γιατί έπρεπε να έρθουν κάποιοι απ ‘έξω να τους σώσουν ακόμη κι αν ήταν κατώτεροι των περιστάσεων;
Δεν θα επιχειρήσω να κάνω φιλολογική ανάλυση του ποιήματος (δεν έχω τα φόντα), δεν θα μιλήσω για γεωπολιτική (δεν γνωρίζω), ούτε θα συνωμοσιολογήσω (ποιο το νόημα;).
Θα σου πω μόνο αυτά που τριγυρνάνε στο μυαλό μου, όλο αυτό τον καιρό που έχω να σου μιλήσω και κάποιες φορές δεν μ ‘αφήνουν να κοιμηθώ.
Θυμάμαι που μου’λεγες προχθές, πόσο βαρέθηκες την ζωή σου (αυτολεξεί), γιατί δεν σου συμβαίνει τίποτα συναρπαστικό…
Σε άκουσα να γκρινιάζεις , γιατί τα χρήματα δεν φτάνουν να κάνεις διήμερες αποδράσεις…
Ξέρω ότι συγκρίνεις το σώμα σου (και πάντα χάνει….)με όλες αυτές που βλέπεις στο διαδίκτυο…
Θυμώνεις όταν ο μπροστινός σου δεν βγάζει φλας…
Παίρνεις ανάποδες με τον μαλάκα που οδηγεί και μιλάει στο κινητό…
Με τον άλλο μαλάκα που πετάει τα σκουπίδια του όπου γουστάρει…
Με τον μαλάκα που γουστάρει να ανοίξουν τα σύνορα…
Με τον μαλάκα που δεν γουστάρει ν ‘ανοίξουν τα σύνορα…
Αγανακτείς με όσους παρκάρουν στην αναπήρων…
Κλαις για τις φωτιές στην Αυστραλία και τα κοάλα (για τις καμήλες χέστηκες…)
Και για τον Αμαζόνιο έκλαψες λίγο…
Τρελαίνεσαι με τους φασίστες και τους ρατσιστές…
Βλέπεις τούρκικα και περιμένεις με αγωνία, αν ο Μαχμούντ θα παντρευτεί την Τζεμιλε (είπα δύο ονόματα στην τύχη…)
Βλέπεις ταινίες καταστροφής και σταυροκοπιέσαι που δεν συμβαίνει σε σένα…
Προβληματίζεσαι με το φαινόμενο του θερμοκηπίου και αγοράζεις κύπελλο από μπαμπού για τον καφέ σου και καλαμάκι μεταλλικό… Κάνεις ανακύκλωση…Μαζεύεις καπάκια.
Λες στα παιδιά σου ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα (τα πάντα!) και θυμώνεις με την μάνα σου που δεν έκανε το ίδιο για σένα…
Πας γυμναστήριο και καβαντζώνεις πάντα την ίδια θέση, αν σου την πάρουν, στραβώνεις…
Διαβάζεις βιβλία αυτοβελτίωσης κι έτσι είσαι σε θέση να ανεβάζεις κάτι ψαγμένα στο Instagram και να ζηλεύουν οι φίλες σου…
Περιμένεις το καλοκαίρι για να πας στην θάλασσα, που την ονειρεύεσαι όλο τον χειμώνα. Ανέχεσαι έναν ολόκληρο χειμώνα σε δουλειά που μισείς , για να πας μια εβδομάδα διακοπές και στην συνέχεια να ανεβάζεις τις φωτογραφίες μέχρι τον επόμενο χειμώνα γράφοντας #missyousummer #lovesummer #goodtimes κι άλλα τέτοια…
Πιστεύεις ότι κατά βάθος είσαι καλός άνθρωπος και είσαι , το ξέρω!
Κι όλο προσπαθείς να λύσεις προβλήματα κι όλο φυτρώνουν κι άλλα. Κι όταν πας να χαλαρώσεις κάτι πάντα συμβαίνει. Μια αβαρία στο αυτοκίνητο, θα χαλάσει η τηλεόραση, θα σπάσει το σφράγισμα και πάλι έξοδα και πάλι στενοχώριες. Κι όταν έρχονται όλα μαζί λες με ματιάσανε και φτύνεσαι πατόκορφα, αλλά όλο το σάλιο του κόσμου, δεν μπορεί να σε προστατεύσει απ ’αυτό που συμβαίνει τώρα! (το αντίθετο μάλιστα…)
Και πέφτεις να πεθάνεις….γιατί σε μένα;;;
Εεεεειιιιιι, δεν είσαι μόνος-η…
Είμαστε όλοι μαζί σ’αυτό!
Δεν είναι μια πόλη. Δεν είναι μια χώρα, δεν είναι μια ήπειρος…
Αφορά ολόκληρη την Γη! Πως μπορείς και πάλι να βλέπεις μόνο εσένα; Πως μπορείς και σκέφτεσαι πάλι μόνο τον κώλο σου και να γκρινιάζεις ; Δεν το νιώθεις ότι είναι κάτι πιο μεγάλο από σένα κι από μένα;
Κάτι πιο μεγάλο από τον εγωισμό του καθενός; Πιο μεγάλο από προσωπικό βάσανο; Βαθύτερο από την θλιβερή μιζέρια;
Ο φόβος του θανάτου!
Τι απίστευτο δώρο! Πόσο μπορεί να σε κυριεύσει, να σε αποδυναμώσει, να σε τρομάξει, να σε θυμώσει…
Παραθέτω αυτούσιο το άρθρο (onmed.gr) για τα 5 στάδια του πένθους, της θλίψης ή του φόβου του θανάτου.
Η Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος (Elisabeth Kübler-Ross) στο δημοφιλέστερο έργο της “On Death and Dying“[1] (ελλ. “Αυτός που πεθαίνει”)[2], το 1969, περιέγραψε πέντε φάσεις, από τις οποίες περνάει ένας ασθενής τελικού σταδίου (ή ο οποιοσδήποτε πιστεύει ή φοβάται ότι θα πεθάνει, δηλαδή εν δυνάμει όλοι μας), έως ότου τελικά οδηγηθεί στο θάνατο. Το εν λόγω μοντέλο έγιναν ευρέως γνωστό ως τα “Τα πέντε στάδια του πένθους“ και υιοθετήθηκε από τις κοινωνικές επιστήμες για τη διαχείριση των καταστάσεων πένθους, όχι μόνο του ετοιμοθάνατου αλλά και των οικείων προσώπων.
Τα στάδια του πένθους:
- Άρνηση: Στο στάδιο αυτό ο ασθενής δυσκολεύεται να αποδεχθεί τον επικείμενο θάνατο του και αποζητά μία ελπίδα από το γιατρό του. Στη φάση της άρνησης ο ασθενής συχνά χρησιμοποιεί φράσεις όπως “Αποκλείεται, δεν μπορεί να συμβαίνει σε εμένα!“. Για τη ψυχαναλύτρια η άρνηση, έστω και μερική, χρησιμοποιείται από όλους τους αρρώστους και θεωρεί ότι είναι ένας υγιής τρόπος αναμέτρησης με την κατάσταση. Η απομόνωση που αναζητά ο ασθενής σε αυτό το στάδιο, είναι συνέπεια μία επερχόμενης συνειδητοποίησης της θνητότητας του.
- Θυμός: Η οργή και ο θυμός είναι πιθανό να μετατίθενται προς πάσα κατεύθυνση, όπως το οικείο περιβάλλον του ασθενούς, τον ιατρό του, το Θεό ή ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ασθενής διερωτάται “Γιατί σε εμένα;” έχοντας ξεπεράσει το στάδιο της άρνησης και συνειδητοποίηση την πάθηση του.
- Διαπραγμάτευση: Κατά τη διαπραγμάτευση ή παζάρεμα, σύμφωνα με τη Kübler-Ross, ο ασθενής επιζητεί κάποιους είδους συμφωνία προκειμένου να αναβάλει το αναπόφευκτο. Οι περισσότερες διαπραγματεύσεις γίνονται με το Θεό αναζητώντας ανταλλάγματα για την καλή συμπεριφορά, όπως για παράδειγμα με την υπόσχεση “για μια ζωή αφιερωμένη στο Θεό”σε αντάλλαγμα της προέκταση της ζωής ή η αποφυγή του πόνου.
- Κατάθλιψη: Η κατάθλιψη μπορεί να οφείλεται σε όλες τις απώλειες που βιώνει ο ασθενής στο άκουσμα της αρρώστιας του, όπως η απώλεια της δουλειάς του ή τα οικονομικά βάρη που μπορεί να επιφέρει στο κοντινό του περιβάλλον. Σύμφωνα με τη Kubler – Ross η κατάθλιψη διακρίνεται στην αντιδραστική θλίψη όπου ο ασθενής αναλογίζεται τα παραπάνω και την προπαρασκευαστική θλίψη, κατά την οποία προετοιμάζεται για το θάνατο του, για τις απώλειες που μέλλουν να συμβούν. Στο στάδιο της κατάθλιψης ο ασθενής θα πρέπει να παροτρύνεται να εκφράσει τα συναισθήματα του, καθώς με τον τρόπο αυτό διευκολύνει την κατάσταση της αποδοχής.
- Αποδοχή: Στο τελικό στάδιο, της αποδοχής, ο ασθενής αισθάνεται πλέον άδειος από και είναι πιθανό να επιθυμεί να μείνει μόνος, να μην ενοχλείται από εξωτερικά προβλήματα. Σκέψεις όπως “ποιό είναι το νόημα πια”περνούν από το μυαλό του και τον κάνουν λιγότερο ομιλητικό και απόμακρο
Καταλαβαίνεις τώρα, ότι οτιδήποτε βιώνεις αυτή τη στιγμή είναι αποτέλεσμα αυτού του φόβου;
Θυμώνεις μ ‘αυτούς που δεν το παίρνουν σοβαρά, αλλά δεν βλέπεις ότι βρίσκονται σε άρνηση; Δεν θέλουν να πιστέψουν ότι συμβαίνει , δεν μπορεί όλες οι ταινίες καταστροφολογίας να παίζονται με μιας…Δεν γίνεται να υπάρχει πανδημία και ταυτόχρονα να απειλούνται και τα σύνορά μας…
Δεν γίνεται να μου λένε να μείνω σπίτι με τέτοιον ήλιο!
Κι εσύ που βρίσκεσαι στο στάδιο του θυμού, θυμώνεις, οργίζεται με τους μαλάκες, που ξεχειλίζουν την παραλία της Θεσσαλονίκης, τους αποκαλείς ζώα, μάγκες, ωχαδερφιστές , γραψαρχίδες και ζαμανφουτιστες και γράφεις μανιασμένα posts του τύπου #staythefuckhome #παλουκωθειτεσπίτι #θαμαςπεθανετεμαλακεςπουβγαινετεβολταστηνπαραλια κι άλλα χαριτωμένα!
Πάντα φταίει ο άλλος! Αυτός που απειλεί την ζωή σου, όπως την ήξερες μέχρι τώρα. Που μπορεί και να μην σου άρεσε, αλλά τώρα σου λείπει( η ζωή σου, όχι ο άλλος 😂)…Γιατί νιώθεις ότι δεν ήταν δική σου επιλογή. Νιώθεις ότι κάποιος άλλος αποφάσισε για σένα…(οι βάρβαροι, εσύ τους φώναξες, θυμάσαι;)
- Θυμάσαι που έλεγες ότι δεν προλαβαίνεις να χαρείς τα παιδάκια σου;
- Ότι είσαι τόσο κουρασμένος-η μετά την δουλειά και θέλεις τόσο πολύ να παίξεις μαζί τους αλλά δεν μπορείς;
- Θυμάσαι που έλεγες ότι σου λείπει ο άντρας σου, δεν τον βλέπεις, θα ήθελες λίγο ποιοτικό χρόνο μαζί του;
- Θυμάσαι που έλεγες, ονειρεύομαι να κάτσω στο σπίτι και να μην χρειάζεται να κάνω τίποτα;
- Θυμάσαι που έλεγες ότι θέλεις ένα διάλειμμα στην ζωή σου για να επαναπροσδιορίσεις τι είναι σημαντικό και τι όχι;
- Ένα κουμπάκι pause δεν λαχταρούσες χρόνια τώρα, να μπορείς να το πατήσεις και να παγώσει για λίγο η εικόνα μπας και την δεις πιο καθαρά;
Ε να το! Εδώ μπροστά σου! Όλο δικό σου! Είσαι από τους τυχερούς που δεν χρειάζεται να δίνουν μάχες καθημερινά στα σύνορα ή μέσα στα νοσοκομεία, από τους τυχερούς που έκλεισαν ήδη οι επιχειρήσεις που δουλεύουν , δεν είσαι ασθενής (παρόλο που κάποιοι ασθενείς δίνουν πραγματικά μαθήματα αξιοπρέπειας και μεγαλοψυχίας και αυτές τις ώρες, όπως η καλύτερη μου φίλη) ,ούτε έχουν κάποιον ασθενή στην οικογένεια και έχουν την πολυτέλεια να απολαύσουν το σπίτι τους παρέα με τους αγαπημένους τους. Χωρίς ξυπνητήρια, χωρίς dead lines, χωρίς χρόνο…
Δεν έχεις παρά να πατήσεις το pause και να ανακαλύψεις τι θα συμβεί. Να πατήσεις pause και στην γκρίνια! Και η παγωμένη εικόνα να σου αποκαλύψει την αλήθεια.
Έτσι ίσως σου δοθεί η ευκαιρία να καταλάβεις ότι κανείς δεν σου το επέβαλε, το ζήτησες, το ζητάς χρόνια τώρα.
Εδώ τις προάλλες σκεφτόσουν ότι δεν ήθελες να πας στην δουλειά και σ’ έπιασε γαστρεντερίτιδα.. Σύμπτωση θα μου πεις.
Και την προηγούμενη που δεν ήθελες να μαγειρέψεις και χάλασε η κουζίνα;
Νομίζεις ότι μόνο εσύ σκέφτεσαι ότι ο κόσμος πάει κατά διαόλου;
Μόνο εσύ αναγνωρίζεις την παράνοια;
Εύχεσαι να σταματήσει εδώ;
Να μην πάει παραπέρα;
Δεν αντέχεις άλλο;
Νομίζεις ότι είναι μόνο η δική σου φωνή;
Η δική σου ευχή, η δική σου προσευχή;
Και τώρα που έγινε, φοβάσαι τόσο πολύ να μην χάσεις την ζωή που δεν σου άρεσε. Θέλεις να γραπωθείς με νύχια και με δόντια σ ‘αυτό που ξέρεις κι ας μην το αντέχεις πια!
Η αβεβαιότητα σε τσακίζει…Σε τρελαίνει η αίσθηση ότι δεν έχεις τον έλεγχο…Γιατί πότε νομίζεις ότι τον είχες;
Όταν καθημερινά κάνεις το ίδιο πράγμα; Ακολουθείς την ίδια ρουτίνα, βεβαιώνεσαι πεισματικά ότι δεν θ’ αλλάξει κάτι ,δεν θ ‘αλλάξεις σε κάτι κι έτσι θα μπορείς να συνεχίσεις να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου. Αυτόν τον ίδιο εαυτό που τον φοράς σαν στενό κοστούμι μόλις ξυπνήσεις το πρωί.
Ένα κοστούμι ραμμένο τρία νούμερα μικρότερο, στενό στα μπατζάκια γιατί έχει φτιαχτεί από τις υπερωρίες και τα χρέη σου, τις υποχρεώσεις και τα καταχωνιασμένα σου όνειρα , αυτά που νόμιζες δικά σου…
Σε κόβει στις μασχάλες γιατί κουβαλάς στους ώμους σου, όλες τις προσδοκίες που είχαν οι άλλοι από σένα , αλλά κι εσύ από τον εαυτό σου, όλα εκείνα που δεν πρόλαβες ή δεν τόλμησες να κάνεις ή εκείνα που μετάνιωσες που τα έκανες. Στην μέση είναι θεόστενο και τα λιπάκια ξεχειλίζουν στο πλάι, γιατί φτιάχτηκε από τις ενοχές σου για όποιον έχεις αδικήσει, αλλά πιο πολύ που έχεις αδικήσει τον εαυτό σου.
Σε κόβει στο καβάλο, γιατί δεν ευχαριστήθηκες ποτέ κάτι στ’ αλήθεια, δεν πίστευες ότι το άξιζες και κρυφά φοβόσουν ότι θα τιμωρηθείς που χαίρεσαι, ήσουν απ ‘αυτούς που όταν γελούσες τρανταχτά, έλεγες σε καλό να μας βγει, περιμένοντας την τιμωρία που τόλμησες και ξεχάστηκες και χάρηκες μια χαρά που δεν σου ανήκει.
Αυτό τον εαυτό συνεχίζεις να υπερασπίζεσαι…. Αυτόν τρέμεις να μην χάσεις…
Ξέρω φοβάσαι να κοιτάξεις μέσα σου. Το ξέρω γιατί κι εγώ φοβάμαι. Ξέρω φταίει ο άλλος πάντα. Μια χαρά την βόλευες μ ‘αυτό χρόνια τώρα.
Όμως φτάνει! Θα σε στενοχωρήσω, αλλά δεν έχει μέρος να κρυφτείς!
Δεν μπορείς να κατηγορήσεις κάποιον άλλο! Έχεις την απίθανη ευκαιρία να μάθεις. Να ξεβολευτείς. Γιατί σε καιρούς χαλαρούς κι ανέμελους δεν σε ζόρισε κανένας, είχες ελπίδα…
Κουτσά στραβά την έβγαζες την κάθε μέρα…
Τώρα τι θα κάνεις; Δες την ευκαιρία!
Έστω για μία μέρα πάρε την ευθύνη. Έστω ένα λεπτό! Ένα λεπτό μην κατηγορήσεις κάποιον άλλο… Κοίτα λίγο μέσα σου…ποιον πολεμάς…. Γιατί; Γιατί έχεις την ανάγκη να φταίει άλλος γι’αυτό που περνάς εσύ;
Ναι ξέρω ,ο άλλος είναι πάντα μαλάκας, ανεύθυνος, ρατσιστής, φασίστας, κωλόπαιδο…
«Όποιος το λέει είναι», θυμάσαι; Όταν πάνω στο παιχνίδι θυμώναμε και αρχίζαμε τα «γαλλικά» και ο άλλος αντί να μας βρίσει, έλεγε όποιος το λέει είναι, θυμάσαι πόσο μας ενοχλούσε;
Τώρα έμαθα ότι είναι ένας από τους πιο ισχυρούς νομούς στην ψυχολογία.
Το καθρέφτισμα! Αυτό που μας ενοχλεί στους άλλους, είμαστε εμείς…
Να είστε υγιείς! Καλή ενδοσκόπηση!
Στο επανιδείν…